Πέμπτη 6 Μαρτίου 2008

Τσικνοπέμπτη

.

Οι αποκριάτικοι εορτασμοί ξεκινούν Τσικνοπέμπτη, και όλη η Ζάκυνθος ευωδιάζει… ψητούρα!

Ά όλα κι όλα: το καρναβάλι μας έχει ρίζες βενετσιάνικες, αλλά οι νεοζακυθινοί αρχίζουμε αλλά ελληνικά, με σουβλάκι, μπριζόλες, κοντοσούβλι και πατσέτες!

.

Ο vertzak αντιστάθηκε σθεναρά στο πρόσφατα μπασμένο στη Ζάκυνθο έθιμο του Τσικνίσματος και το βράδυ της περασμένης Πέμπτης έμεινε κλειδαμπαρωμένος στο σπίτι του αναπολώντας περασμένα μεγαλεία εκείνης της βραδιάς με χοροεσπερίδες στο ΚΑΖΙΝΟ.
Ο vertzak θα ήθελε να μείνει με την παιδική ζακυνθινή του πλάνη, πως η ημέρα πήρε το όνομά της από τις τσουκνίδες ( νομίζω οι παλαιοί την έλεγαν Τσουκνοπέμφτη) με τις οποίες τον κυνηγούσαν οι συμμαθητές του κάθε χρόνο εκείνο το πρωί και το τσούξιμο που του προκαλούσαν αν τον πετύχαιναν στα χεράκια του και όχι από την καθαρά ελληνική - ελληνικότατη λέξη τσίκνα.
.
Το σχέδιο που κοσμεί την ανάρτηση είναι του κ Νίκου Λυκούρεση. Ήταν το θέμα της αφίσσας μιας από τις Συναντήσεις Μεσαιωνικού και Λαϊκού Θεάτρου. Αποτυπώνει την προσεισμική πλατεία του Αγίου Μάρκου στη διάρκεια μιας φανταστικής παράστασης ζακυνθινού λαϊκού θεατρικού θιάσου, μιας Ομιλίας.
.

20 σχόλια:

P. Kapodistrias είπε...

Συμπαρίσταμαι!

don basilio είπε...

Μαζί σου!!! Ξινιστό ετρώγανε οι Ζακυθινοί εκείνη τη μέρα, και ξινιστό φτιάνουμε ακόμα στο σπίτι μας. Μία μικρή διόρθωση, επέτρεψέ μου: η ελληνικότατη τσίκνα, αναγραμματισμός του κνύσσα, α δε σμπαλάρω, είναι και αυτή υπεύθυνη για τη ζακυθινή Τσουκνοπέφτη, και όχι οι τσουκνίδες που πληγώνανε τα χεράκια σου. Αλλά, καημένε Vertzak, καρναβάλια είναι, οι αναγούλες είναι αντετάμπιλε, τι περιμένεις;

K.Anagnostou είπε...

Καλα βρε παιδια, δεν ειναι και τοσο κακο το τσικνισμα, αρκει να μη μενουμε μονο σ'αυτο(στο φαγητο δηλαδη)..... Καλη Αποκρια σε ολους!!

vertzak είπε...

@Π.Κ. ΕΙΜΑΣΤΕ ΣΑ ΓΕΝΙΑ ΤΥΧΕΡΟΙ ΠΟΥ ΔΕ ΖΗΣΑΜΕ ΤΟ ΔΡΑΜΑ ΤΟΥ ΣΕΙΣΜΟΥ, ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΜΩΣ ΑΤΥΧΟΙ ΓΙΑΤΙ ΖΟΥΜΕ ΤΟΝ ΑΡΓΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΤΖΑΝΤΕ ΕΞ ΑΙΤΙΑΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ.
@ don basilio ΕΥΤΟΥΝΟΙ ΟΙ ΑΝΑΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΙ ΘΑ ΜΑΣ ΦΑΝΕ ΣΥΦΟΡΑ ΜΑΣ. ΑΝ ΚΑΙ ΔΕ ΝΟΓΑΩ ΠΟΛΛΑ ΣΧΕΤΙΚΑ, ΡΙΞΕ ΚΑΜΙΑ ΜΑΤΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΣΙΚΝΑ ΣΕ ΚΑΝΕΝΑ ΤΟΥΡΚΟΕΛΛΗΝΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ. ΣΕ ΛΙΓΟ ΘΑ ΑΚΟΥΣΟΥΜΕ ΠΩΣ ΤΟ ΤΡΟΛΕΪ ΕΒΓΗΚΕ ΑΠΟ ΑΝΑΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟ ΤΟΥ ΒΟΛΕΪ.
@K.Anagnostou ΑΝ ΠΕΡΝΑΓΑ ΤΗΝ ΤΣΙΚΝΟΠΕΜΠΤΗ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΔΕ ΘΑ ΕΨΑΧΝΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΖΑΚΥΝΘΙΝΟ ΞΙΝΙΣΤΟ, ΘΑ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΣΑ ΣΤΟ ΦΑΓΗΤΟ ΤΑ ΕΘΙΜΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ. ΤΟ ΙΔΙΟ ΘΑ ΗΘΕΛΑ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ ΚΑΙ ΟΙ ΜΗ ΖΑΚΥΝΘΙΝΟΙ ΠΟΥ ΖΟΥΝ ΣΤΟ ΝΗΣΙ ΜΑΣ. ΚΥΡΙΩΣ ΟΜΩΣ ΘΑ ΠΕΡΙΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΝΤΟΠΙΟΥΣ ΛΙΓΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ, ΛΙΓΗ ΕΜΜΟΝΗ ΣΤΑ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΠΟΥ ΜΑΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΗΣΑΝ ΟΙ ΜΟΝΑΔΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΠΟΥ ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΑΝ ΣΤΑ ΝΗΣΙΑ ΤΟΥ ΙΟΝΙΟΥ. ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ, ΚΑΛΟ ΤΟ ΤΣΙΚΝΙΣΜΑ ΑΛΛΑ ΜΑΚΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΖΑΚΥΝΘΟ!

don basilio είπε...

Επειδή εγώ ψιλονογάω, σε διαβεβαιώ ότι η τσίκνα δεν είναι τούρκικη λέξη. Δηλαδή και από το νόημα, γιατί οι Χριστιανοί Ρωμηοί να πάρουν λέξη τούρκικη, για μέρα καθαρά χριστιανική; Εκτός αν έχουνε και οι Τούρκοι Καρναβάλια. Οι λέξεις είναι δεμένες με το νόημα. Μια θεωρία που με κομφίρει, ισχυρίζεται ότι στα σύγχρονα αγγλικά τα ζώα ονομάζονται με σαξωνικές ρίζες, αλλά το κρέας τους με παλαιογαλλικές - νορμανδικές, αφού σάξωνες τα αναθρέφανε, αλλά νορμανδοί τα τρώγανε. Λέμε ox, το βόιδι, αλλά beef, το βόγιο.
Τώρα, vertzak μου, γυρεύεις πολλά από τους εγκατεστημένους στη Ζάκυθο μη παλαιούς ζακυθινούς. Και από τους Ζακυθινούς ακόμα, πόσοι ξέρουνε το ξυνιστό και πόσοι το φτιάχνουνε; Ο καθένας σπίτι του κάνει ότι έμαθε.
Και σου θυμίζω ότι τα αντέτια είναι μεσοαστική, ως επί το πλείστον υπόθεση. Ήτουνα ο Ρώμας αντετιαδόρος; Και ας είναι στη συνείδησή μας ταυτισμένος με το ζακυθινό είναι. Να τον είχα από μία μερία να μας καλαναρχούσε, αν καταδεχότουνα δηλαδή.
Είπαμε να έχουμε συναίσθηση ότι η τουβουλιά μας είναι μειωνοτική.
Η αντίσταση δε γένεται με το ζόρι, όσοι θέλουνε ασπάζονται τις ιδέες και ανεβαίνουνε στο "βουνό".
Η αντίσταση θέλει ιδεολογία και νόημα, αλλά αυτό ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΤΑΙ.
Ο τουρισμός πάλι, ήτοι το χρήμα, δεν είναι από μόνο του κακό. Άλλαξε η Βενετία συνήθειες για χάρη του τουρισμού που της έδωκε ψωμί να φάει από το 1800 (βλ. Death in Venice, ως σχετικό παράδειγμα); Αλλού είναι το πρόβλημα.
Προς Θεού, το Τζάντε δεν πεθαίνει από τον τουρισμό. Μεταλλάσσεται, όπως μεταλλάχθηκε τόσες φορές. Ως τι βέβαια, είναι άλλη κουβέντα.
Φίλος γαρ Πλάτων, φιλτάτη η αλήθεια. Για δες και τι γράφω του αναγνώστη για την Καμάρα και τα λέμε.
ΚΑΛΕΣ ΤΡΥΝΕΣ, ΚΑΛΟΦΑΩΤΟ ΤΟ ΡΙΖΟΓΑΛΟ
και μην ξεχνάτε
AUSPICIUM MELIORIS AEVI

kiki είπε...

Όταν πρωτόρθα εδώ, πριν 20 χρόνια, τα παιδιά την Τσικνοπέμπτη την λέγαν Τσουκνοπέμπτη και κρατούσαν όλα τσουκνίδες για να τσουκνίζουν τα χέρια των άλλων παιδιών...

don basilio είπε...

Δεν αντιλέγω, αλλά προφανώς οι τσουκνίδες ακολούθησαν την ΤσουκνοπέΦτη [Ως γνωστόν στη Ζάκυθο, η Πέφτη πάντα πέφτει Πέφτη, και όχι Πέμπτη] και όχι το αντίθετο, λόγω του ομόηχου. Σύμφωνα με το αρκετά καλοβαλμένο Γλωσσάρι Τενέδου [http://users.otenet.gr/~aker/GlossariN-X.htm]
η τσουκνίδα < μεσν. τσουκνίδα < *ακανθοκνίδη < αρχ. άκανθα + αρχ. κνίδη ή < *τσυκνίδα < *κυκνίδα < *κυνοκνίδη ή από τον συμφυρμό τσούχτρα + κνίδη.
Touché!

K.Anagnostou είπε...

Ε,τωρα μου εχετε εξαψει την περιεργεια! Τι ειναι αυτο το ξυνιστο που ολοι αναφερετε; Το φτιαχνουν & αλλη εποχη ή μονο την Τσικνοπεμπτη; Καλη Σαρακοστη!!

don basilio είπε...

Κική μου, αφού έχω αναλάβει τον ανεπίσημο ρόλο του δραγουμάνου του μπλόγκου θα σου τα πω εγώ.
Λοιπόν, ξυνιστό είναι σα να λέμε το ζακυθινό φρικασέ, τηρουμένων πάντοτε των αναλογιών.

Τρώγεται παραδοσιακά την Τσουκνοπέφτη - Τσικνοπέμπτη και κάποτε το έτρωγαν και της Χρυσοπηγής, τη Νιά Παρασκευή ή την Παρασκευή της Διακαινησίμου. Από όταν λανσαρίστηκε και στη Ζάκυθο η Ανάσταση τα Μεσάνυχτα του Μ. Σαββάτου(η Ζάκυθος, και όχι μόνο, έκανε Ανάσταση νωρίς τη μέρα της Λαμπρής), ορισμένα σπίτια το καθιέρωσαν ως φαγητό του δείπνου της Ανάστασης επειδή μαγειρεύεται με τα εντόσθια του αρνοκάτσικου ως γαρδούμες. Εννοείται ότι κατά βούληση μπορεί να μαγειρευτεί και άλλες μέρες.

Ουσιαστική διαφοροποίηση από το φρικασέ είναι ότι μαγειρεύεται με καυκαλίδα, αυτό το ωραίο μυριστικό χορτάρι που κυκλοφορεί στα ζακυθινά και όχι μόνο λειβάδια την άνοιξη. Για το ακριβέστερο με εντόσθια - γαρδούμες ονομάζεται "σγατζέτο" (που ποιητικά δηλώνουν αυτό ακριβώς τα εντόσθια, κοιλιά, έντερα και πόδια), ενώ ξυνιστό που είναι ο τρόπος μαγειρέματος, το λέμε συνήθως όταν το κάνουμε με κρέας αρνιού ή κατσικιού.

Πάνω κάτω το μαγείρεμα έχει ως εξής:
αφού κάνουμε τσι γαρδούμες -και όχι γαρδούμπες ζακυνθιαστί- με διαφορά ότι τα έντερα, μετά τον απαραίτητο καθαρισμό, πλέκονται όχι γύρω από λίπος, όπως στην υπόλοιπη επικράτεια, αλλά γύρω από κομμάτι κοιλιάς -κάποιοι χρησιμοποιούν την κόρδα- ή ποδιού, αφού σε αυτό το κομματάκι βάλουμε και λίγη καυκαλίδα, τσιγαρίζουμε κρεμμύδι ξερό με την καυκαλίδα ΧΩΡΙΣ να προσθέσουμε νερό, γιατί θα βγάλει το χορταρικό. Άμα πάρει χρώμα το κρεμμύδι και μαραθεί λίγο το χορταρικό, βάζουμε απάνω τις γαρδούμες και αφήνουμε να μαγειρευτούν. Αν το μαγειρεύουμε με κατσικάκι ή αρνάκι, ροδίζουμε πρώτα το κρέας να το θωρακίσουμε, και μετά προσθέτουμε το κρεμμύδι και την καυκαλίδα. Στο τέλος αυγοκόβουμε.

ΜΥΣΤΙΚΟ του ζακυθινού αυγολέμονου, είναι ότι πρώτα χτυπάμε χώρια τα ασπράδια να γίνουν μαρέγκα, μετά προσθέτουμε τους κρόκους και σιγά σιγά ζωμό του φαγητού -εκεί θέλει μαεστρία για να μην κόψει.

Ελπίζω να σε κάλυψα (μα τι κάθομαι και γράφω σαρακοστιάτικα, και με τρώει η πείνα εδώ πάνω;)

don basilio είπε...

Εξέχασα το ΛΕΜΟΝΙ, χωρίς αυτό δεν ξυνίζει το ξυνιστό!!!

K.Anagnostou είπε...

Να'σαι καλα Βασιλη που, αν και ξενιτεμενος, με κατατοπιζεις στα της Ζακυνθου! Καυκαλιδες εχουμε και στο δικο μου νησι, εμεις τις βαζουμε κυριως στις χορτοπιτες (που ειναι και νηστησιμες!), τωρα ομως μπορω να τις δοκιμασω σε κατι διαφορετικο! Η συνταγη σου ειναι λεπτομερης και δελεαστικη....

don basilio είπε...

Ευχαρίστησή μου. Και ποίο είναι το νησί σου, αν επιτρέπεις;

vertzak είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
vertzak είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
vertzak είπε...

Παιδία basta! Με το άστε ντούε γυρεύτε το ιστορικό-λαογραφικό (βεραμέντε) μπλόγκ του vertzak, να το κάμετε μπλόγγκ μαγειρικής του kazamia!
@Διονύση Βίτσο, εκδότη, μετά την ανάγνωση της εξαιρετικής ρετσέτας- μίνι διατριβής για το ζακυθινό ξυνιστό (έστω και χωρίς λεμόνι) σας προτείνω, αν σκέφτεστε να εκδώσετε δεύτερο μέρος στο βιβλίο ¨ζακυνινά ψωμιά, φαγιά & γλυκίσματα¨, ως ειδικό συνεργάτη και σύμβουλο τον don basilio!

don basilio είπε...

Να σου πω, κουμπάρε, άμα χωράει η μέρα σκέψης και ο Κρόνιος λόφος μία στο ιστορικό λαογραφικό (κλίνεται κατά το Ιστορικό Λαογραφικό Λεξικό του Ζώη; αναρωτιέμαι) σου, το ξυνιστό μου χωράει δύο! Και επειδή είναι αντετάμπιλε, είμαι σίγουρος ότι σου άρεσε και σου παράρεσε. Άλλωστε, να μην απαντήσω τση κοπελός και να απαρνηθώ τσου ζακυθινούς μου τρόπους;

Με αφορμή την αντικατάσταση του παπόρου (καιρός ήτουνα) με το σχέδιο του κυρίου Καθηγητή:

ΠΑΙΔΙΑ ΕΜΠΗΚΕ Η ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ, ΟΠΟΥ ΝΑ ΝΑΙ ΕΦΤΑΣΕ Η ΜΕΓΑΛΟΒΔΟΜΑΔΑ, ΑΚΟΥΣΑΜΕ ΤΟ ΙΝΑ ΤΙ ΜΕΣΗΜΕΡΙ ΒΡΑΔΥ, ΑΝΑΣΤΗΘΗΚΕ Ο ΑΦΕΝΤΗΣ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ, ΚΑΙ ΝΑ ΣΟΥ -ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΥΡΑ ΤΗ ΓΑΛΝΟΥΣΑ, ΤΗ ΛΑΟΥΡΕΝΤΑΙΝΑ ΚΑΙ ΤΗ ΧΡΥΣΟΠΗΓΗ- ΗΡΘΕ ΤΟΥ ΑΗ ΛΥΠΙΟΥ! ΕΜΠΡΟΣ ΣΥΣΤΡΑΤΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΗ ΛΥΠΙΟ!

ΠΑΡΑΚΑΛΑΤΕ ΑΠΟ ΤΑ ΤΩΡΑ ΤΟΝ ΑΦΕΝΤΗ ΤΟ ΘΕΟ:

1 ΝΑ ΜΗ ΒΡΕΧΕΙ
2 ΟΙ ΦΟΡΑΔΕΣ ΝΑ ΜΗ ΒΟΣΚΗΣΟΥΝΕ ΣΕ ΞΕΝΟ ΚΙ ΕΧΟΥΜΕ ΚΟΥΒΕΝΤΕΣ ΜΕ ΤΣΟΥ ΣΕΜΠΡΟΥΣ,
3 Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΝΑ ΦΑΕΙ ΤΟ ΚΑΤΣΙΚΙ ΠΟΥ ΠΛΕΡΩΣΕ ΚΙ ΟΧΙ ΑΠΟ ΤΑ ΞΕΝΑ, ΚΑΙ
4 ΟΙ ΓΡίΕΣ ΤΟΥ ΚΑΠΗ ΝΑ ΜΗΝ ΑΦΗΣΟΥΝΕ ΠΙΣΩ ΤΣΟΥ ΟΤΙ ΑΦΗΣΑΝΕ ΠΕΡΙΣΥ!!!

ΚΑΙ ΚΥΡΙΩΣ

5 ΝΑ ΕΧΕΙ ΚΑΛΑ ΤΟΝ VERTZAK ΣΩΜΑΤΙΚΩΣ ΚΑΙ ΝΑ ΤΟΝ ΑΦΗΚΕΙ ΤΟΥΒΟΥΛΑΔΟΝΕ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΩΣ ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΑΙΩΝΑΣ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ!!!

K.Anagnostou είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
K.Anagnostou είπε...

@vertzak Οι παραδοσιακες συνταγες ειναι αναποσπαστο κομματι της λαογραφιας.... Γιατι μας μαλωνεις λοιπον??
@don basilio Με προλαβες και διαμαρτυρηθηκες πρωτος!! Οσο γι'αυτο που ρωτησες, ειμαι σε αλλη θαλασσα εγω.... Β.Σποραδες, Αλοννησος!

don basilio είπε...

Εσείς monacus monacus εμείς caretta caretta! Έχω ακούσει ωραία λόγια για τις Σποράδες και φυσικά δεν εννοώ τον Παπαδιαμάντη

K.Anagnostou είπε...

Καλος ο Παπαδιαμαντης, ωραια & η φωκια μας & πολλα ακομη εχουν να επιδειξουν τα νησια μας.... Εχει & το Αιγαιο τις ομορφιες του!!